Japonya’da sürdürülebilir yapı anlayışı doğrultusunda gelişen pratikler
25 Ekim 2020’de ilk Yapı Biyolojisi ve Ekoloji online söyleşileri; BIJ- Japon Yapı Biyolojisi Enstitüsü kurucusu mimar Prof. Dr. Tsuneo Ishikawa ile başladı. Video kaydına youtube kanalımızdan ulaşabileceğiniz söyleşi, Türkiye Yapı Biyolojisi ve Ekolojisi Enstitü kurucularımızdan Dr. And Akman’nın birebir tercümesi ile gerçekleşti. Ishikawa sunumunda aşağıdaki konu başlıklarına değindi:
Japonya’daki kültürel, doğal ve iklimsel özelliklerin doğal yapı sektörünün gelişimine yansıması:
- Japonya’da bölgeler arası Türkiye’dekine benzer iklimsel farklar var. Bunlara, hem ülkenin yer aldığı ada parçasının dikeyde daha fazla alan kaplaması (enlem farklılıkları) hem de okyanus akıntılarının etkisi neden oluyor. Ülkedeki orman alanları karasal alanın %62’sini kaplıyor, Türkiye’de ise bu oran %27. Oysa Japonya’nın nüfusu 126,5 milyon yani Türkiye’nin 1,5 katı ama yüzölçümü Türkiye’nin yarısı. Özetle orman alanları yüzölçümü birbirine çok yakın olsa da Japonya’da nüfusun fazlalığı nedeniyle orada 1km2 orman alanı 540 kişi tarafından paylaşılırken, Türkiye’de 1 km2 alan 388 kişi tarafından paylaşılıyor. Buna karşın, Japonya’da ahşap sektörü gelişiyor ve yapısal ahşaba uygun planlı ağaç ekimi/kesimi sayesinde yapısal ahşap kullanımı da artıyor.
- İklim özellikleri doğrultusunda tercih edilen yapısal öğeler; güneş ve yağmurdan koruyan uzun saçaklar, yapıyı zemin neminden koruması için kullanılan saz, kerpiç ve ahşap. Pencereli sürgülü kapılar hem saydamlığı sağlayan, hem rüzgar akışını kesmemek adına karşılıklı kullanılan, hem de kışın güneşli gün sayısı fazla olduğundan ışığı içeri alan öğeler.Gelenekselden gelen yapılarda çatılarda baca yoktur, duman saz çatının sağladığı boşluklardan sızarak dışarı çıkar. Yapılarda kırma çatı formunun yere kadar devam ettiğini görüyoruz (üçgen çadır formu).
- Ahşap Shinto Tapınakları 20 yılda bir tekrar yapılır. Ustalar hayatlarında en fazla 3 kez böyle bir yapı için çalışabilir. Bu arada en az bir kişiyi ustalık mertebesine getirebilmiş olmalıdırlar.
- İki karşıt tarz var; Jomon stili: hareketli elemanlarla süslemeyi önemsiyor, diğeri Yayo stili: Sade ve basit yapım yöntemlerini temel alıyor. Bu karşıtlığa iki yapıyı örnek veriyor biri Katsura Villası (1615) diğeri ise Toshogu Tapınağı (1617). Her ikisi de aynı yüzyılda ve yakın tarihlerde yapılmış olmasına rağmen bu zıtlığı simgeliyor adeta; Tapınak çok görkemli bir yapım stiline sahipken, Katsura villası sadeliği temsil ediyor. Bu zıtlık günümüzde de devam ediyor, günümüzden verdiği örnekler Murayama’nın süslemeli organik stili ile Tadao Ando’nun sadeliğine vurgusu.
Japonya’da doğal yapı ve malzemeleri sektörünün gelişimi:
Ayda 800 ile 1000 arası yapı inşaa ediliyor. Ishikawa tasarladığı Biyoküp yapısının inşaatında giderleri kontrol altında tutabilmek üzere ön üretimli doğal yapı malzemelerini kullanmış.
Yapılarda oransal olarak en çok sedir ağacı kullanılıyor. Son 20 yılda önemli miktarda dikimi gerçekleştiğinden sedir ağacı erişilebilirliği yüksek yapısal ahşap sunuyor.
Yapı biyolojisi ve ekolojisi yaklaşımı çervecesinde enerji etkinliğinin, çevresel performansın yanısıra ışık ilişkileri, yapı sahibinin sürece entegrasyonu hatta mümkünse elleriyle katkı vermesinin önemine işaret edildi. Böylece sadece endüstriyel çözümlerden faydalanmanın ötesinde kendi gönlümüz ve emeğimizi kattığımızda yapı ile samimi bağ kurma imkanı doğuyor.
Ayrıca yapının zor ayrıştırılan bir çöpe dönmemesi önemli.
BIJ faaliyetleri ve Tsuneo Ishikawa’nın mimari çalışmaları
Tsuneo Ishikawa’nın Japoncaya çevirdiği yayınlara, biyografisine ve Yapı Biyolojisi Forumu’nda yaptığı sunuma Forum sayfasından ulaşabilirsiniz.
– Ayrıca 2005 yılından beri BIJ’in yayınladığı ‘Yapı Biyolojisi’ dergisinin editörlüğünü yapmakta
– BIJ 9 yıl içinde 20 yapı biyoloğu yetişmesine öncülük etti.
Kendi mimarlık pratiklerinden bazıları:
- Takasaki Yawata Anaokulu: İnşaatı bir yıl sürdü 2010 yılında tamamlandı. Yapısal mekanların yarattığı hissiyatının önemine dikkat çeken Ishikawa kullanım şekline göre giriş antresinin, ışık kaynaklarının, renk kullanımının, mekan büyüklüklerinin tasarım aşamasında düşünülmesinin önemine işaret etti. Örneğin ahşap konstrüksiyonlu yuvanın iç yüzeylerinde görünen çatı makaslarının ve kirişlerinin çocukların alışık olduğu ölçülerin üstünde olmamasına dahi dikkat edilmiş olduğunu belirtti. Çocuklar kendi alanlarını renk ile belirttiklerinden dolayı ışık-renk ilişkisi ve bunların tetikleyeceği duyguları öngörerek tasarlamak önemli. Takasaki Yawata Anaokulu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye Tsuneo Ishikawa’nın makale çevirileri sayfasından erişebilirsiniz. Yine yapısal alana girişteki eşiğin önemini vurguladı. Dış dünya ile iç dünya arasındaki eşiğe benzetildi, ayırıcı öğeleri buna göre düşünmenin önemine dikkat çekti.
- Ailesi ve çocuğunun bütünleştiği 16 yıl önce yapı biyolojisi ve ekolojisi ilkelerine göre yaptığı evden, Biyoküp yapısından ve benzer projelerinden bahsetti.
Tsuneo Ishikawa ile Yapı Biyolojisi Söyleşisi için:
Ekolojide estetik makaleleri için: https://www.yapibiyolojisi.org/ekolojide-estetik/
